De waarschuwing staat in het jaarverslag van de Nationale Onderwijsraad (CNE), dat een beeld schetst van het Portugese onderwijssysteem in het schooljaar 2019/2020 en twee tegenstrijdige trends blootlegt die het lerarentekort binnenkort kunnen verergeren.

In de afgelopen tien jaar is het percentage afgestudeerden in het hoger onderwijs dat een opleiding in het onderwijs volgt, gedaald van 8,6 procent in 2011 tot 5 procent in 2020, waarmee Portugal onder het gemiddelde van de OESO en de Europese Unie komt te zitten.

Naast de daling bij het verlaten van universiteiten, zijn er wanneer het tijd is om een graad te kiezen ook minder studenten die voor dit gebied kiezen en ondanks een lichte stijging in het academiejaar 2019/2020 ten opzichte van het vorige, waren er 52,4 procent minder ingeschreven dan in 2010/2011.

In het verslag herinnert de CNE ook aan de behoefte aan masters voor de beroepskwalificatie voor het onderwijs, waarbij zij erop wijst dat ook hier de vraag onvoldoende is geweest.

Dit jaar was de meest populaire master in kleuteronderwijs en 1e cyclus, met 860 ingeschreven studenten, terwijl de master in wiskunde voor de 3e cyclus en de middelbare school bijvoorbeeld slechts 75 studenten had.

"Als deze trend aanhoudt, kan het in de nabije toekomst moeilijk worden om behoorlijk gekwalificeerde leraren aan te werven", waarschuwt de CNE, die anderzijds de nadruk legt op de geleidelijke vergrijzing van het lerarenkorps op alle niveaus en onderwijsniveaus.

Wat het profiel van de leraren betreft, wordt in het verslag opgemerkt dat van de kleuterschool tot de middelbare school meer dan de helft van de leraren ouder is dan 50 jaar - in 2010/ 2011 was dit percentage nog 27,1 procent.

Anderzijds is het aantal jonge leerkrachten zeer klein en is het percentage leerkrachten jonger dan 30 jaar in tien jaar tijd gedaald van 7,4 procent naar 1,6 procent.

"Uit de lerarentelling voor 2020/2021 voor het Portugese vasteland blijkt dat iets meer dan 15 procent van de leraren in het kleuter-, basis- en voortgezet onderwijs 60 jaar of ouder is, wat betekent dat het openbaar onderwijs de komende zeven jaar 19.479 leraren door pensionering zou kunnen verliezen.

Bij een analyse van het profiel van leraren naar salarisschaal is deze vergrijzing ook zichtbaar: aan de top van de loopbaan (10e salarisschaal) is de gemiddelde leeftijd 60,7 jaar, met 38,6 dienstjaren, terwijl leraren in de hoogste salarisschaal gemiddeld 45,4 jaar oud zijn en 15,7 dienstjaren hebben.

In november werd in een door het ministerie van Onderwijs gepubliceerde verkennende studie eveneens gewezen op het steeds nijpender lerarentekort, dat te wijten is aan de toename van het aantal pensioneringen en het verminderde aantal afgestudeerden, en werd geschat dat tegen 2030/2031 ongeveer 34.500 vakmensen zouden moeten worden aangeworven om ervoor te zorgen dat er op scholen geen lerarentekort is.