Op 9 maart hebben de leden van het Europees Parlement een initiatief-wetgevingsverslag aangenomen waarin de Commissie wordt opgeroepen om voor het einde van haar mandaat een voorstel in te dienen. De toezegging van de Commissie, Frankrijk, Duitsland, Italië, het VK, Canada en de VS om rijke Russen met banden met de regering de toegang tot "gouden paspoorten" te ontzeggen, werd maandag tijdens het debat in de plenaire vergadering aan de orde gesteld. De tekst werd aangenomen met 595 tegen 12 stemmen en 74 onthoudingen.

Gouden paspoorten verbieden

Het EP benadrukt dat "citizenship by investment" (CBI)-regelingen, waarbij onderdanen van derde landen in ruil voor een geldbedrag burgerschapsrechten verkrijgen, "de essentie van het EU-burgerschap ondermijnen". Het Parlement beschrijft de praktijk - die wordt toegepast in Malta, Bulgarije en Cyprus - als "free riding", waarbij lidstaten verkopen wat nooit bedoeld was om koopwaar te worden. Aanvragen zijn aanvaard zelfs wanneer niet aan de voorwaarden was voldaan, zeggen de parlementsleden, en ze eisen dat deze regelingen geleidelijk worden afgeschaft vanwege de risico's die ze inhouden.

Gouden visumregeling

Het Parlement wijst op de minder grote risico's van 'verblijf door investering'-regelingen (RBI) en vraagt om EU-regels om het witwassen van geld, corruptie en belastingontduiking te helpen aanpakken, waaronder:

- strenge achtergrondcontroles (ook van familieleden van aanvragers en van financieringsbronnen), verplichte controles in EU-databanken, en doorlichtingsprocedures in derde landen

- rapportageverplichtingen voor de lidstaten, met inbegrip van een kennisgevings- en raadplegingsregeling om andere lidstaten in staat te stellen bezwaar te maken; en

- vereisten inzake minimum fysiek verblijf (voor aanvragers) en actieve betrokkenheid, kwaliteit, toegevoegde waarde, en bijdrage tot de economie (voor hun investeringen).

Geen paspoorten, noch visa voor Russische oligarchen

Het Parlement is verheugd over de toezegging van de betrokken lidstaten om de verkoop van staatsburgerschap aan Russen met banden met de Russische regering te beperken, en dringt erop aan dat alle CBI- en RBI-regelingen in de EU Russische aanvragers met onmiddellijke ingang uitsluiten. De EP-leden dringen er bij de regeringen van de EU-lidstaten op aan om alle goedgekeurde aanvragen van de afgelopen jaren opnieuw te beoordelen en ervoor te zorgen dat "geen enkele Russische persoon met financiële, zakelijke of andere banden met het Poetin-regime zijn of haar burgerschaps- en verblijfsrechten behoudt". Bovendien roepen zij de Commissie op om Russische onderdanen tegen wie EU-sancties zijn ingesteld, uit te sluiten van alle RBI-regelingen.

In een persbericht van het Europees Parlement staat: "De leden van het Europees Parlement betreuren het gebrek aan alomvattende veiligheidscontroles en doorlichtingsprocedures in beide soorten regelingen, en voegen eraan toe dat het niet mogelijk zou moeten zijn om opeenvolgende aanvragen in verschillende lidstaten in te dienen. De lidstaten mogen niet vertrouwen op controles die door niet-overheidsactoren worden uitgevoerd. Het Parlement dringt aan op een EU-belasting van een significant percentage op de gedane investeringen - totdat de "gouden paspoorten" geleidelijk worden afgeschaft, en voor onbepaalde tijd voor "gouden visa". Het vraagt de Commissie ook druk uit te oefenen op derde landen die zonder visum naar de EU kunnen reizen om dit voorbeeld te volgen.

"Het Parlement constateert dat de tussenpersonen in deze regelingen niet transparant zijn en geen verantwoording hoeven af te leggen, en dringt daarom aan op een verbod op hun betrokkenheid bij CBI's en op een "strikte en bindende regeling" voor hun rol in RBI's, die ook sancties moet omvatten".

Rapporteur Sophia in 't Veld (Renew, NL) merkte op: "Deze regelingen dienen alleen om een achterdeur naar de EU te verschaffen aan louche individuen die niet op klaarlichte dag binnen kunnen komen. Het is tijd dat we die deur sluiten, zodat Russische oligarchen en andere personen met zwart geld buiten blijven. De regeringen van de lidstaten hebben geweigerd het probleem aan te pakken met het argument dat het geen EU-aangelegenheid was. Gezien wat er nu gebeurt, kunnen ze deze kwestie niet langer ontwijken."