Het besluit van de Canadese regering om het nu al liberale regime voor hulp bij zelfdoding uit te breiden naar de leeftijdsgroep van 13 tot 17 jaar zal niet licht worden opgevat door religieuze geesten.

De nieuwe wetgeving, die van kracht wordt vanaf maart 2024, staat medische diensten toe om euthanasie uit te voeren, niet alleen bij terminale en pijnlijke ziekten, maar ook bij een hele reeks lichamelijke en psychiatrische aandoeningen waarvoor de patiënt niet in staat of niet bereid is om ermee om te gaan of zich ertegen te verzetten. Euthanasieverzoeken moeten worden ingediend met de handtekening van ten minste twee medische professionals die geen familieleden of afhankelijke personen zijn.

Vorig jaar stierven 10.064 Canadezen door medisch begeleide dood; dit is 3,3% van het totaal en vergelijkbaar met 4,5% in Nederland en 2,4% in België, waar sinds 2002 soortgelijke wetgeving bestaat. Slechts een kleine minderheid (0,4% in Québec) gaf aanleiding tot vervolgvragen over ongepaste beïnvloeding of andere onregelmatigheden. Met de verdere uitbreiding van de regels voor de omstandigheden van euthanasieverzoeken zullen deze percentages naar verwachting echter aanzienlijk stijgen.

In oktober 2023 zal Portugal zich bij Spanje en de Benelux-landen voegen in deze legaliteit, maar met enige bezorgdheid over de beperkingen die moeten worden vastgesteld met betrekking tot (1) vrijwillige euthanasie, waarbij mensen een bewuste en positieve beslissing nemen met betrekking tot hun geassisteerde dood, maar meer nog in (2) niet-vrijwillige situaties waarin andere mensen de beslissing moeten nemen als gevolg van onbekwaamheid, zoals van de stervende persoon in coma. Het is misschien veelzeggend dat er nog maar 33.000 "levenstestamenten" geregistreerd zijn onder de wetgeving die tien jaar geleden werd ingevoerd en waarbij mensen schriftelijk verklaren dat ze niet gereanimeerd of kunstmatig gevoed willen worden, in een poging van derden om het natuurlijke stervensproces te vertragen.

Het fascinerende maar ongrijpbare fenomeen van het geweten wordt nog steeds onderzocht door neurowetenschappers, parallel aan de gewetensmoraal die door psychologen daarmee in verband wordt gebracht. In de afgelopen jaren heeft een internationaal samenwerkingsverband onder leiding van Liad Mudrik, uit Israël, en Giulio Toninini, uit de VS, een primitieve vorm van AI gebruikt om de niveaus waarop beslissingen kunnen worden genomen te onderzoeken en te vergelijken. Het is misschien niet verrassend dat de eerste bevindingen concluderen dat deze bestaan in een verscheidenheid van aarzelende vormen, waaronder het vermogen van iemand om mogelijkheden te evalueren terwijl hij in coma ligt. De exacte locatie in de hersenen van het informatieverwerkingsmechanisme en hoe dit van buitenaf kan worden beïnvloed, is nog niet vastgesteld. Wat wel zeker is over euthanasie, is dat de besluitvorming onderhevig is aan veel wisselende invloeden op patiënten, artsen en hulpverleners en aan variaties in persoonlijke omstandigheden en de aanwezigheid/invloed van een moreel klimaat.

Het is deze onzekerheid die dwingt tot twijfel over de procedures die momenteel worden uitgevoerd of overwogen. Naarmate we ouder worden, kunnen de nuances in overtuigingen en wat misschien een logisch positief realisme leek dat bedoeld was voor het algemene welzijn van de samenleving, een bron van angst worden. Het is ook niet geruststellend om te weten dat het geestelijk welzijn van artsen een recordhoogte bereikt door het toebrengen van stress; vorig jaar werd geschat dat alleen al in de VS ongeveer 400 chirurgen ervoor kozen om opzettelijk een einde aan hun leven te maken. Echte expressie van intentie is precair geworden.

De huidige razendsnelle ontwikkeling van Kunstmatige Intelligentie is overweldigend. De vele toepassingen ervan en de behoefte aan regulering zullen het hoofdthema zijn van de komende COP 28 conferentie in Dubai, Verenigde Arabische Emiraten. Er wordt gevreesd dat, net als bij de introductie van virtuele "cryptocurrency", regels achteraf nooit in staat zullen zijn om in te dammen wat een epidemie van morele onzekerheid is geworden.

In hoeverre kunnen we voorkomen dat een potentieel heilzame revolutie in governance in handen valt van autocratische staten en oneerlijke bedrijven? We staan aan de vooravond van een geheel nieuw concept van lotsbestemming voor het besturen van een mondiale samenleving, waarin controle zal worden uitgeoefend door robotachtige machines. Deze zullen werken volgens een bijna oneindige database, van waaruit logische, niet emotionele, beslissingen zullen worden genomen over ons leven en onze dood. Dat zal de toepassing zijn van euthanasie en haar sinistere landgenoot eugenetica.

Op mijn negentigste ontdek ik dat het huidige dilemma van het leven veel gevaarlijker is dan toen ik negentien was. Ik hoop dat onze veel verguisde jongere generaties in staat zijn om de kracht van het doel te vinden om de zonden van hun vaders te corrigeren en betere tijden te herstellen voor iedereen die de planeet Aarde bewoont.