Professor John Stone van de Universiteit van Barcelona heeft ontdekt dat de Engelse geleerde John Preston van het Engelse College in Lissabon in 1765 een brief schreef aan John Sheppard, de Londense agent van het college, met het verzoek om twee exemplaren van Shakespeare's Othello naar Lissabon te sturen. Wat betekent dit, zult u zich afvragen - John Stone vertelde The Portugal News: "In de achttiende eeuw werd Shakespeare een cultureel icoon, maar hoogopgeleide mensen kenden over het algemeen Frans en voor sprekers van romaanse talen is Frans over het algemeen gemakkelijker, dus je zou verwachten dat er Franse vertalingen van Shakespeare te vinden zouden zijn. Dat de eerste Shakespeare die Portugal bereikte in het Engels is, is een beetje een verrassing."

John Stone deed in 2022 een maand lang onderzoek in het archief van het Ushaw College in Durham, Engeland, waar hij toegang had tot alle documenten van het Engelse college in Lissabon die daar werden bewaard sinds 1973, het jaar dat het college werd gesloten. "Ik doorzocht de correspondentie van het Engelse college op zoek naar documentatie die relevant was voor de groei van de collectie in de bibliotheek van het college in Lissabon - een proces dat bibliotheekvorming wordt genoemd." Stone bekeek de boeken van het Lissabon College en analyseerde het materiaal waarvan ze waren gemaakt, of ze waren achtergelaten, gedoneerd of besteld, en kreeg een algemeen beeld van hoeveel controle er was over het importproces van Engelstalige boeken, volgens de beschrijvingen van eerdere archivarissen. "Ik kreeg een idee van wie het meest betrokken was bij het opbouwen van de bibliotheek en daarna las ik zoveel mogelijk van de correspondentie", onthulde hij.


Othello

Deze bevindingen volgen op een eerdere ontdekking van Stone in 2000, toen hij ontdekte dat het toneelstuk The Two Noble Kinsmen van Shakespeare rond 1640 naar Spanje was gekomen. Volgens zijn recente onderzoek, dat hij in maart 2024 deelde, zijn twee kopieën van Othello, die in 1765 van Londen naar Lissabon werden gestuurd, de eerste bekende Shakespeare-stukken die Portugal zijn binnengekomen. Stone legt uit: "Wat je zou verwachten in een eeuw waarin Frans de Lingua Franca was, is dat Franse kopieën van Shakespeare's werk op grotere schaal zouden circuleren dan kopieën in het Engels." Daarom betekent John Preston's verzoek om deze Engelse boeken voor Portugese lezers dat "of ze verzamelden Engelse boeken als trofeeën, of ze verzamelden de boeken omdat ze ze wilden lezen - de laatste hypothese is het meest waarschijnlijk".

John Preston was een Londenaar die naar de Merchant Taylors' School werd gestuurd, een van de oude Engelse openbare scholen in de buurt van Londen, in dezelfde tijd dat Shakespeare canoniek werd, wat betekende dat hij, voordat hij naar Portugal verhuisde, al bekend was met het werk van Shakespeare. Stone gelooft dat deze bibliotheek in Portugal zich ontwikkelde tot een "plek waar je naartoe kon gaan om toegang te krijgen tot Engelstalige boeken die niet toegankelijk waren voor het grote publiek, maar als je de juiste mensen kende, kreeg je er waarschijnlijk wel toegang toe". Zoals de academicus uitlegt, betekent dit voor Shakespeare in Portugal dat concepten met betrekking tot het toneelstuk niet alleen binnenkomen via een Franse interpretatie, maar ook direct worden geïnterpreteerd door het lezen in het Engels.


Wat betreft de vraag waarom deze niet-moedertaalsprekers van het Engels de taal kenden, wijst Dr. John Stone op twee verschillende verklaringen. Een voordeel van leesvaardigheid in het Engels in een tijd waarin de Engelse censuur versoepelde, is dat veel Engelstalige boeken aan de controle van de staat en de kerk konden ontsnappen, omdat het Heilige Bureau (de inquisitie) niet vaak veel mensen in de buurt had die in de taal konden lezen. Bovendien hebben individuen van nature een passie voor het leren over elkaar en hun landen, en Engelse en Schotse ballingen in heel Europa vormden vriendschappen in hun lokale gemeenschappen. "Preston had blijkbaar een vergelijkbare rol in het Engelse college in Portugal," zei Stone, eraan toevoegend dat een van Preston's onderwijzers zelf half Portugees was, dus hij zou zeker "een rol hebben gespeeld in het overbruggen van de twee talen en culturen".

Stone's interesse ligt bij diasporagemeenschappen en hoe deze denken over canonvorming, met andere woorden hij is "geïnteresseerd in mensen die boeken en tijdschriften in het Engels lezen en verspreiden, vooral als deze mensen zelf Engelse, Ierse of Schotse katholieken zijn die hun thuisland ontvluchtten en een leven voor zichzelf opbouwden in een katholiek land, waar ze niet vervolgd zouden worden." Volgens hem spelen gemeenschappen een cruciale rol in de kruisbestuiving tussen culturen en talen, wat contact en vertrouwdheid vergemakkelijkt. Samengevat geven de onderzoeksresultaten aan dat Portugal ontvankelijk was voor nieuwe concepten en de Engelse taal. "Het is ook, als mijlpaal, het eerste bewijs van Shakespeare toneelstukken in de Lusofone wereld", beweerde hij.

Author

After studying Journalism for five years in the UK and Malta, Sara Durães moved back to Portugal to pursue her passion for writing and connecting with people. A ‘wanderluster’, Sara loves the beach, long walks, and sports. 

Sara J. Durães