Er was eens, heel lang geleden, een man genaamd Noach die de opdracht kreeg een enorme boot te bouwen op de top van een berg, en die te vullen met dieren, twee van elke soort. We kennen dit verhaal waarschijnlijk allemaal, en er werd gezegd dat het een manier was om alle dieren te behouden in een tijd waarin een zondvloed alles van de planeet zou wegvagen.

De meesten van ons weten nu dat er bepaalde dieren - en planten overigens - zijn die om de een of andere reden (en niets met Noach te maken hebben) bedreigd of al verdwenen zijn, meestal door toedoen van de mens - maar niet altijd - en die nu op de Rode Lijst van de IUCN staan in een poging ze weer te behouden.

We hebben een andere Ark nodig, metaforisch gesproken, en dit is waar de Rode Lijst van de IUCN om de hoek komt kijken. Het heeft jaren geduurd voordat we ons realiseerden dat bepaalde soorten voorgoed verdwenen zijn, en er stappen moeten worden genomen om te behouden wat we nog hebben. De Rode Lijst van bedreigde soorten van de International Union for Conservation of Nature (IUICN) is in 1964 ingesteld en heeft zich ontwikkeld tot 's werelds meest uitgebreide informatiebron over de wereldwijde uitsterfrisicostatus van dier-, schimmel- en plantensoorten. De lijst maakt gebruik van een reeks nauwkeurige criteria om het uitsterfrisico van duizenden soorten en ondersoorten te evalueren, en deze criteria zijn relevant voor alle soorten en alle regio's van de wereld.

Hun categorieën en criteria zijn bedoeld als een gemakkelijk te begrijpen systeem voor het classificeren van soorten die een hoog risico lopen om wereldwijd uit te sterven. Het verdeelt soorten in negen categorieën, van de minst kwetsbare tot, nou ja, niet meer hier - Niet beoordeeld, Gegevensgebrek, Minst zorgwekkend, Bijna bedreigd, Kwetsbaar, Bedreigd, Kritiek bedreigd, Uitgestorven in het wild en Uitgestorven.


Tot nu toe zijn vele soortengroepen - waaronder zoogdieren, amfibieën, vogels, rifbouwende koralen en naaldbomen - beoordeeld. Daarbij wordt niet alleen gekeken naar nieuw erkende soorten, maar wordt ook de status van een aantal bestaande soorten opnieuw beoordeeld, soms met goed nieuws, zoals de verlaging op de lijst van een paar soorten op de schaal van categorieën, misschien als gevolg van instandhoudingsinspanningen. Het slechte nieuws is echter dat de biodiversiteit afneemt.


Barometer van het leven

Net zoals een barometer de luchtdruk meet om de weersomstandigheden te beoordelen, meet de Rode Lijst van de IUCN de druk die op soorten wordt uitgeoefend, waardoor beschermingsacties worden gestuurd en geïnformeerd om uitsterving te voorkomen.


Wie bepaalt wat erop komt te staan?

De IUCN vertrouwt op beoordelaars (opgeleide personen, meestal soortexperts) om soorten te beoordelen op basis van de momenteel beschikbare gegevens en informatie. Deze komt uit een reeks bronnen, waaronder wetenschappelijke artikelen, boeken, rapporten, kennis van deskundigen, inheemse kennis en burgerwetenschap van gemeenschappen die informatie verzamelen. Zij beoordelen en controleren de beoordelingen zorgvuldig voordat zij deze op hun website publiceren.



Waarom staan soorten die tot de minst zorgwekkende behoren op de rode lijst van de IUCN?

Hoewel deze een lager risico op uitsterven hebben, zijn ze nog steeds belangrijk voor de wereldwijde biodiversiteit. Sommige minder belangrijke soorten gaan langzaam achteruit en het is belangrijk om deze soorten in de gaten te houden en passende beschermingsmaatregelen te ontwikkelen om te voorkomen dat ze in de toekomst bedreigd worden.


Wat als de soort die ik zoek niet op de website van de IUCN Rode Lijst staat?

Momenteel leven er naar schatting meer dan 2 miljoen beschreven soorten op aarde, waarvan minder dan 10% is beoordeeld voor de Rode Lijst. Als een soort niet op de website staat, wordt deze behandeld als Niet beoordeeld.

Volgens hun website worden meer dan 42.100 soorten met uitsterven bedreigd. Dat is nog altijd 28% van alle beoordeelde soorten. Meer dan 150.000 soorten zijn tot nu toe beoordeeld, en hun huidige doel is om nog eens 10.000 soorten te beoordelen.


Wordt het niet eens tijd dat we er meer aandacht aan besteden?