Groot-Brittannië draagt de Chagoseilanden officieel over aan Mauritius, wat een goede zaak zou moeten zijn. In een gezamenlijke verklaring van de Britse en Mauritiaanse regering staat dat de nieuwe overeenkomst "de misstanden uit het verleden zal aanpakken en de toewijding van beide partijen zal tonen om het welzijn van de Chagosianen te ondersteunen".

De Amerikaanse president Joe Biden was het hiermee eens en zei dat de overeenkomst aantoont dat "landen langdurige historische uitdagingen kunnen overwinnen om tot vreedzame en wederzijds voordelige resultaten te komen." Als ze zo praten, weet je dat ze niets goeds van plan zijn.

Clive Baldwin, senior juridisch adviseur bij Human Rights Watch, maakte bezwaar: "De overeenkomst...garandeert niet dat de Chagosianen zullen terugkeren naar hun thuisland, lijkt hen expliciet te verbannen van het grootste eiland, Diego Garcia, voor nog een eeuw, en maakt geen melding van de herstelbetalingen die ze allemaal verschuldigd zijn om hun toekomst opnieuw op te bouwen."

De Chagosianen werden in 1973 gedeporteerd en in ballingschap gezet in een postkoloniale deal tussen het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten, die een grote bommenwerperbasis in de Indische Oceaan wilden zonder lastige lokale bevolking in de buurt. Dezelfde partijen passen die deal nu aan, maar alleen om kritiek af te wenden. Er verandert eigenlijk niets.

Mauritius en de Chagoseilanden 2.000 km naar het noordoosten waren beide onbewoond totdat de Europese rijken Afrikaanse slaven, en later Indiase contractarbeiders, importeerden om verschillende geldgewassen te verbouwen. Mauritius werd in 1968 onafhankelijk van Groot-Brittannië, maar pas nadat het ermee had ingestemd dat het Verenigd Koninkrijk de Chagoseilanden mocht houden.

Groot-Brittannië had niet veel op met deze laaggelegen eilanden of de mensen die er woonden - het zijn slechts "een paar Tarzans en Man Fridays", merkte een ambtenaar van het ministerie van Buitenlandse Zaken op. Het wilde echter wel korting op de dure Polaris raketten die het van de Verenigde Staten kocht voor zijn onderzeese nucleaire afschrikmiddel. (De eigenlijke kernkoppen waren van Britse makelij).

De Verenigde Staten waren op zoek naar een bommenwerperbasis binnen bereik van overal in Zuidoost-Azië, het Indiase subcontinent en het Midden-Oosten, bij voorkeur zonder hinderlijke burgerbevolking. Het was dus een match made in heaven: de B-52's trokken in en de lokale Ilois (zoals de bewoners van de Chagoseilanden zichzelf noemden) trokken uit.

Dat laatste was lastig, want de Ilois wilden niet weg. Ze waren echter maar met 2000 en ze hadden geen wapens. Ze werden aan boord van schepen gebracht, hun huisdieren werden doodgeschoten of vergast en ze werden gedumpt in verschillende sloppenwijken op Mauritius en de Seychellen. Nu zijn het er ongeveer 10.000, waarvan ongeveer een derde in Engeland.

Velen van hen willen nog steeds naar huis en het mooie van de nieuwe overeenkomst is dat ze dat niet kunnen. Ze mogen nog steeds niet terug naar Diego Garcia, het grote eiland waar de meeste van hun ouders en grootouders woonden, en ze zullen geen stem hebben in de onderhandelingen over het verdrag tussen het Verenigd Koninkrijk en Mauritius waarin dit alles in beton gegoten wordt.

Waarom al deze juridische onzin als er toch niets verandert? Omdat een internationale wet uit 1960 (resolutie 1514 van de Algemene Vergadering van de VN) verbiedt om kolonies op te breken voordat ze onafhankelijk zijn. Dat betekent dat het Verenigd Koninkrijk de wet overtrad door Mauritius te dwingen de Chagoseilanden af te staan in ruil voor onafhankelijkheid.

Het nieuwe verdrag zal dat allemaal rechtzetten. Mauritius krijgt de wettelijke soevereiniteit over de Chagoseilanden terug, wat zeer bevredigend is voor de nationale trots van Mauritius. Mauritius stemt er echter mee in om de bestaande deal over Diego Garcia (inclusief het verbod op terugkeer door de Chagosianen) voor onbepaalde tijd voort te zetten.

Het vreemdste aan al deze wreedheid en cynisme is dat er geen 'goede' (d.w.z. pragmatisch nuttige) reden voor is. Groot-Brittannië was en is alleen maar op zoek naar pressiemiddelen met de Verenigde Staten over andere kwesties: de enige Britse uniformen die op Diego Garcia te zien zijn, zijn in de verkeerstoren en de cafetaria.

De Amerikaanse obsessie om de hele burgerbevolking van de archipel te verdrijven, inclusief de mensen die op kleine eilandjes 160 km van de landingsbaan wonen, is nog minder logisch.

Amerikaanse luchtmachtbases elders vereisen geen duizenden vierkante kilometers ontvolkte ruimte eromheen. De Ilois zijn geen nationalisten (te weinig en te gemengd), of moslims (het zijn voornamelijk christenen), of wat voor groep dan ook die grieven zou kunnen hebben tegen de Amerikanen. Sterker nog, ze zouden blij zijn geweest met wat banen op de basis.

Het heeft nooit zin gehad. Het heeft nu geen zin. En het ziet er naar uit dat het nog lang geen zin zal hebben.

Author

Gwynne Dyer is an independent journalist whose articles are published in 45 countries.

Gwynne Dyer