Onlangs raakte ik verwikkeld in een treinstaking, die gevolgen had voor een reis van de Algarve naar Lissabon en terug. Tot mijn grote verdriet haalde ik de 'terugreis' niet, want door het 'domino-effect' (niet helemaal het vervoersprobleem) misten we de laatste trein naar huis en strandden we. Leuk, zou je denken, een avondje Lissabon weg van huis, een kans om de bezienswaardigheden te zien, enzovoort, maar uitgeput wilden we alleen maar terug naar huis.


Ik begrijp de noodzaak van stakingen

Wie wil er geen gelijk loon, betere arbeidsomstandigheden, betere arbeidsvoorwaarden, enz. We werken omdat we moeten werken en ik sta volledig achter degenen die staken voor een realistisch doel. Ik heb nooit de behoefte gehad om te staken - behalve dan om af en toe de theedoek neer te gooien en voor de verandering eens een keer uit eten te gaan.

De voordelen van staken worden ongetwijfeld afgewogen tegen de nadelen van mogelijk loonverlies en baanrisico voordat je gaat staken, en veel stakingen gaan over beter loon en betere arbeidsomstandigheden. Het lijkt erop dat zonder de dreiging van een staking, werkgevers meer winst zouden kunnen maken terwijl de arbeidsomstandigheden slechter zouden kunnen worden, en staken maakt deel uit van het onderhandelingsinstrument.

In de loop der tijd is de kracht van de staking hetzelfde gebleven. Het heeft economieën veranderd, de lengte van de werkdag veranderd, levens gered - en in sommige gevallen levens gekost - dus er zijn voors en tegens.


Oude staking

In 1768 introduceerden zeelieden voor het eerst het woord 'staking' in de Engelse taal, toen ze tijdens demonstraties in Londen hun schepen lamlegden door de topzeilen van koopvaardijschepen in de haven 'neer te slaan'. Maar eerder was er al sprake van stakingen in 1152 v. Chr. in Egypte onder farao Ramses III, toen ambachtslieden van de necropolis in Deir el-Medina hun gereedschap en het werk neerlegden neerlegden omdat ze niet betaald waren.


De grootste stakingen in de Britse geschiedenis

De staking van lucifermeisjes in 1888 was een van de eerste in het Verenigd Koninkrijk, waar de werkomstandigheden en het risico op het ontwikkelen van 'fossy jaw' - necrose van het kaakbot veroorzaakt door dampen van de witte fosfor bij het maken van lucifers - betekenden dat de voornamelijk vrouwelijke arbeiders een zwaar leven hadden. Eén arbeider werd ontslagen omdat hij wegliep uit de luciferfabriek van Bryant & May en zo'n 1400 arbeiders volgden. De arbeider werd uiteindelijk weer aangenomen en hun actie zorgde voor verschillende arbeidsrechten voor henzelf en inspireerde arbeiders in andere industrieën om vakbonden op te richten en veranderingen te eisen. Het was dus de moeite waard.

Tijdens de algemene staking in l926 staakten miljoenen arbeiders en deze wordt vaak de grootste staking in de Britse geschiedenis genoemd. De staking werd uitgeroepen door de TUC (Trades Union Congress) in een poging om verlaging van de lonen en arbeidsvoorwaarden voor mijnwerkers te voorkomen. Tot 1,7 miljoen mijnwerkers en sympathisanten staakten, maar de staking werd na negen dagen afgeblazen toen de TUC zich terugtrok. De mijnwerkers moesten de nieuwe arbeidsvoorwaarden accepteren, maar veel van hen bleven jarenlang werkloos en degenen die nog werk hadden, werden gedwongen om langere uren, lagere lonen en loonovereenkomsten met districten te accepteren. De staking eindigde in een nederlaag en verdeeldheid, maar bracht werkende mensen samen in kracht en solidariteit.


Portugese stakingen

Portugal is niet immuun voor stakingen en heeft er in de loop der jaren heel wat meegemaakt. In 1934 hadden ze hun eigen algemene staking die het hele land trof.

Portugal heeft een fundamenteel grondwettelijk recht om te staken volgens de Portugese Arbeidswet. Als ik het goed begrijp, zijn de regels van de 'Lei da Greve' van toepassing op alle Portugese werknemers, behalve militairen of paramilitairen, burgers in militaire instellingen en in overheidsdienst, en als er in bepaalde sectoren een staking wordt uitgeroepen, zijn de organisatoren wettelijk verplicht om een minimumniveau van dienstverlening te bieden, maar de regels zijn ingewikkeld en moeten worden gecontroleerd voordat je actie onderneemt!

Persoonlijk denk ik dat je soms je persoonlijke wensen opzij moet zetten en met de stroom mee moet gaan om te bereiken wat goed is voor iedereen.

Ik zal dat in gedachten houden als ik de volgende keer een trein mis.

Author

Marilyn writes regularly for The Portugal News, and has lived in the Algarve for some years. A dog-lover, she has lived in Ireland, UK, Bermuda and the Isle of Man. 

Marilyn Sheridan