Er zijn regels voor een succesvolle staatsgreep. Neem de controle over van de belangrijkste media. Laat je kandidaat dictator zijn bedoelingen vroeg en duidelijk verklaren. Krijg het leger, of tenminste een deel van het leger, aan je zijde. Laat het lijken alsof je al gewonnen hebt, zelfs als dat niet zo is. Wees niet bang voor een beetje voorbeeldig moorden.

Hebben onze helden zich aan die regels gehouden? Trump beloofde dat hij zijn schurken en cosplayers zou vergezellen bij het Capitool, maar hij liet zijn chauffeur van de Geheime Dienst hem terugbrengen naar het Witte Huis. Zelfs Fox steunde de inbeslagname van het Capitool niet. Het Amerikaanse leger maakte helemaal geen deel uit van Trump's plannen.

Bolsonaro was niet eens in Brazilië. Hij was in Orlando, Florida, toen het in Brasilia begon. Ook hij was er niet in geslaagd om de steun van de militairen te krijgen. En terwijl Trump's mensen wel alle 635 senatoren en vertegenwoordigers in het Capitool vingen, waren het Braziliaanse Congres, het Hooggerechtshof en het presidentieel paleis allemaal leeg. (Het was zondag, domoor).

Bovenal hadden beide mannen geen plan voor het eindspel. Oké, je hebt het centrum van de officiële macht gegrepen, maar wat ga je nu doen? Wie zijn de top 200 mensen die je moet arresteren? Heb je de staat van beleg al afgekondigd? Zijn je eigen gewapende supporters op straat, met officieel uitziende armbanden die hen het recht geven om "de orde te handhaven"?

Heb je alle vijandige media platgelegd door hun gebouwen fysiek te bezetten of gewoon hun stroom af te snijden? Zullen de vele staatsgouverneurs die jouw standpunten delen hun staten overnemen zoals je dat in het centrum doet - en heb je degenen die tegen je zijn al ontslagen? Heb je überhaupt een serieus plan?

Zeker niet in het geval van Bolsonaro. Hij wist dat de overname van de hoofdstad gepland was voor 8 januari, maar koos ervoor in het buitenland te zijn om arrestatie te voorkomen als het mis zou gaan. De gouverneur en de politiechef van het federale district stonden in de rij om de politie van de relschoppers af te houden - maar duizenden anderen wachtten op een teken van Bolsonaro dat nooit kwam.

Bolsonaro is eigenlijk een lafaard die het doel wil, maar de middelen niet aandurft. Dat geldt ook voor Trump, die voor zijn televisie geboeid zat te wensen dat de opstandelingen zouden "winnen", maar nooit echt begreep dat voor zo'n overwinning uiteindelijk grootschalig geweld nodig zou zijn. Fantasisten, die twee.

Maar daar houden de overeenkomsten op. De nasleep in Brazilië is snel, bijna adembenemend. Ten minste 1.500 van degenen die inbraken in het Congres, het Hooggerechtshof en het presidentieel paleis zijn gearresteerd, en de meesten zullen worden berecht. De gouverneur van het federale district is geschorst en zijn politiechef ontslagen. Bolsonaro is zelf verbannen.

Follow the money', waar de Braziliaanse politie erg goed in is geworden, zal hen terugleiden naar de planners en financiers van de gebeurtenissen van 8 januari, en er zullen meer arrestaties, processen en veroordelingen volgen.

Een aantal van het voetvolk van de aanslag in Washington is ook berecht en veroordeeld, maar ondanks het verstrijken van twee jaar valt nog te bezien of er ooit een aanklacht zal worden ingediend tegen degenen die in pak naar hun werk gaan. En terwijl Bolsonaro in ballingschap gaat, bereidt Trump zijn comeback-run voor het presidentschap voor.


Welke lessen kunnen we trekken uit deze gebeurtenissen? We kunnen zeker zeggen dat Brazilië zijn democratie krachtiger verdedigt dan de Verenigde Staten, maar kunnen we ook zeggen dat de top van de populistische golf voorbij is?

Waarschijnlijk niet. Bolsonaro kreeg 49% van de stemmen bij de recente presidentsverkiezingen en zou kunnen proberen een comeback te maken als hij zijn moed hervindt. President 'Lula' da Silva krijgt te maken met een vijandig Congres en zal weinig middelen vinden voor een nieuwe ronde om de armen uit de armoede te halen.

Trump kan waarschijnlijk niet opnieuw het presidentschap winnen na zijn gedrag tijdens de gebeurtenissen in het Capitool. Maar een meer representatieve kandidaat zoals de gouverneur van Florida, Ron DeSantis, die onder dezelfde populistische vlag vaart, zou het presidentschap in 2024 kunnen heroveren, tenzij Trump zich ook kandidaat stelt en de Republikeinse stemmen splitst.

Modi doet het goed in India, Orban doet het goed in Hongarije ondanks de oorlog bij de buren, en in het Verenigd Koninkrijk plant Boris Johnson naar verluidt later dit jaar een comebackcoup tegen premier Rishi Sunak.

Het helpt als de 'slechteriken' laf, lui en dom zijn, maar daar moet je echt niet op rekenen.

Author

Gwynne Dyer is an independent journalist whose articles are published in 45 countries.

Gwynne Dyer