Dit geeft aanleiding tot veel performatieve verontwaardiging in postkoloniale landen die grieven nodig hebben om druk uit te oefenen op de rijkste landen ter wereld. Dat is niet meer dan eerlijk: de postkoloniale landen zijn meestal arm, terwijl de oude imperiale machten erg rijk maar niet erg vrijgevig zijn. De ex-koloniën hebben een hefboom nodig en koloniale schuld is een goede hefboom.

Maar om deze tactiek goed te laten werken, zouden de mensen in deze overgebleven Europese overzeese bezittingen moeten kreunen onder de buitenlandse onderdrukking en hun onafhankelijkheid vurig moeten eisen. Het probleem is dat de meesten van hen pragmatisch zijn en graag kolonie blijven als het geld goed is.

Het meest recente voorbeeld is Nieuw-Caledonië, een eiland ter grootte van België in de Stille Zuidzee, ongeveer 1500 km ten noordwesten van de bovenkant van Nieuw-Zeeland. De bevolking bestond voornamelijk uit 'Kanak' (inheemse Melanesiërs) tot zo'n vijftig jaar geleden, toen verschillende mijnbouwbedrijven een immigratiegolf veroorzaakten vanuit andere eilanden in de Stille Oceaan en zelfs vanuit Frankrijk.

Dit is een potentiële grief die het waard is om uitgebuit te worden. Als gevolg van die immigratie is het Kanak-aandeel van de bevolking gedaald tot iets meer dan een derde van het totaal (112.000 van de 300.000 inwoners van het eiland).

Ongetwijfeld willen veel Kanaks onafhankelijkheid - vooral jonge Kanaks op het platteland die het zien als een mogelijke bron van beschermde banen voor deze echte zonen van de aarde. De andere, nu talrijkere etnische groepen zullen zich er echter om dezelfde reden tegen verzetten. Onafhankelijkheid zou van hen tweederangsburgers maken.

Wanhoop niet. Gerechtigheid zal geschieden. In het Nouméa-akkoord van 1998 stemde Frankrijk ermee in om drie referenda over onafhankelijkheid te houden en om de stemming te beperken tot degenen die al in het land woonden (op dat moment nog steeds een meerderheid in de Kanak).

Waarom drie referenda? Omdat het al duidelijk was dat veel van de Kanaks (noem ze pragmatici, als je wilt) geen onafhankelijkheid wilden. Dus om de pro-onafhankelijkheid Kanaks in het proces te krijgen, kregen ze drie kansen om de rest over te halen om ja te stemmen. Win een meerderheid in slechts één van deze referenda en Nieuw-Caledonië wordt onafhankelijk.

In het eerste referendum, in 2018, waarbij alle Kanaks maar alleen al lang gevestigde inwoners van andere etniciteiten mochten stemmen, was 56% van de kiezers voorstander van het deel blijven uitmaken van Frankrijk.

In het tweede referendum in 2020, met hetzelfde electoraat (alle Kanaks maar slechts ongeveer de helft van de totale volwassen bevolking), daalde dat naar 53% voor het Frans blijven.

En de pro-onafhankelijkheidspartij boycotte het derde referendum, in 2021, ogenschijnlijk omdat Covid het stemmen moeilijk maakte, maar eigenlijk omdat hun eigen peilingen uitwezen dat ze opnieuw zouden verliezen. Het is beter om weg te lopen en de kwestie levend te houden dan een derde opeenvolgende stemming te verliezen, hoewel de dobbelstenen in het voordeel van de voorstanders van onafhankelijkheid zijn geworpen.

Frankrijk beschouwt de onafhankelijkheidskwestie nu als gesloten en afgelopen noordelijke lente besloot de Franse Nationale Vergadering om de meeste mensen die van de referenda waren uitgesloten, weer te laten stemmen. Iedereen die al minstens tien jaar (d.w.z. 2014) in Nieuw-Caledonië woont, zal bij toekomstige verkiezingen mogen stemmen.

Dus wat moest de pro-onafhankelijkheid Kanak factie doen? Een nationale bevrijdingsoorlog beginnen, natuurlijk, of op zijn minst een plausibele facsimile daarvan.

Afgelopen mei zetten Kanak-militanten wegversperringen op en stelden vergaande eisen voor onafhankelijkheid zonder die onzin over stemmen. Negen mensen werden gedood, de noodtoestand werd uitgeroepen, de Franse president Emmanuel Macron bracht een spoedbezoek - en er gebeurde niet veel.

Het is voorbij, eigenlijk, om dezelfde reden dat andere Franse bezittingen over de hele wereld - Frans Polynesië in de Stille Zuidzee, Mayotte en Réunion in de Indische Oceaan, Martinique en Guadeloupe in het Caribisch gebied, en Frans Guyana in Zuid-Amerika - er allemaal voor kiezen om Frans te blijven. Het smeergeld om dat te doen is onweerstaanbaar.

Als je in een overzees departement van Frankrijk woont, krijg je goed en gratis onderwijs en een Frans niveau van openbare en sociale voorzieningen. Het inkomen per hoofd van de bevolking in Nieuw-Caledonië is tien keer hoger dan in andere nabijgelegen eilandnaties zoals Fiji, Vanuatu, Samoa en de Salomonseilanden.

Hetzelfde geldt voor het Caribisch gebied, waar de Franse eilanden een BBP per hoofd van de bevolking hebben dat drie keer zo hoog is als dat van nabijgelegen voormalige Britse eilanden die voor onafhankelijkheid kozen. Hetzelfde geldt voor de Indische Oceaan, waar Frans Réunion twee keer het BBP per hoofd van de bevolking heeft van het nabijgelegen ex-Britse Mauritius, en in Frans Guyana, dat het hoogste BBP per hoofd van de bevolking in Zuid-Amerika heeft.

Noem het omkoping als je wilt, maar het beleefdere woord is pragmatisme. En als je niet hoeft te leven met de keuze, bekritiseer dan niet degenen die dat wel moeten.

Author

Gwynne Dyer is an independent journalist whose articles are published in 45 countries.

Gwynne Dyer