De klokken van Portugal

Het is natuurlijk niet iets typisch Iberisch, er lijkt overal op het Europese continent een voortdurende obsessie te bestaan voor de kunst van de campanologie, niet in de laatste plaats in Frankrijk. Het Iberische ras lijkt echter ongewoon moedig - als in luidruchtig!

Deze grote klepperende schurken hebben mij (de typisch onoplettende bezoeker) vaak ruw wakker geschud op afgelegen Portugese pleinen. Net zoals ik mezelf misschien in verlegenheid had gebracht door op een zwoele zomermiddag tijdens een koffiepauze in te dommelen, "BONG!-BONG!!!" gaan die klokken. Ja, niet minder dan twee verplichte (extra luide) "BONGS!" die de Big Ben in verlegenheid zouden kunnen brengen als je ze van zo dichtbij meemaakt. Om de een of andere reden luiden kerkklokken in Portugal vaak twee keer op het einde van elk uur, alsof er ook maar de geringste mogelijkheid bestaat dat iemand die niet absoluut stokdoof is, de eerste almachtige KLANG mist!

Zelfs Engelse steden met hun uitgestrekte, grijze (Coronation Street) schoorsteenlandschappen zijn eindeloos gevuld met vaak repetitief klokgelui dat door mist en duisternis schalt en de onmiskenbare walm van kolenrook en kerosine draagt; het bederft de kille herfstschemering.

In Ierland wijdt de Ierse televisie om 18.00 uur precies een hele minuut van haar dagelijkse programma aan de monotone klanken van een "Angelus"-bel, die stelselmatig klinkt vóór het avondjournaal van Radio Telefis Éireann. Dit is een Ierse omroeptraditie die dateert van voor de televisie in Ierland, helemaal terug naar de tijd van Radio Éireann die in de jaren vijftig uitzond vanuit studio's in het historische An Post (GPO)-gebouw in O'Connell Street.

Onverwacht

Eerlijk gezegd ben ik altijd een beetje geschrokken van het geluid van zelfs de meest afgelegen kerkklokken. Ik ben opgegroeid in een kleine gemeenschap in Wales waar, als mijn jeugdherinneringen goed zijn, het luiden van kerkklokken altijd een enigszins treurige ondertoon leek te hebben. Op latere leeftijd, toen ik grote Engelse steden bezocht, begonnen de weekendochtenden vaak veel vroeger dan oorspronkelijk gepland, omdat de gevreesde kettingklokken luidruchtig aan hun repetitieroutines begonnen. Schijnbaar eindeloze repetities die me voortijdig (met bleke ogen) naar de dichtstbijzijnde coffeeshop leidden. Ik herinner me dat ik me duidelijk ongemakkelijk voelde bij die excentrieke uitvoeringen omdat ze zulke sombere jeugdflashbacks opriepen; van dagen fluisteren achter eerbiedig gesloten gordijnen.

Ik denk dat de overvloed aan oude (maar nog steeds zeer efficiënte) klokken te verwachten is in elke grote Europese stad waar er zeker een overvloed aan kerken en kathedralen is die allemaal vrolijk rinkelen, bellen en beieren, vooral op de sabbat en tijdens religieuze festivals. Feesten die in bepaalde streken vaak een bijzondere verering genieten. De aanloop naar Pasen is bijvoorbeeld bijzonder goed gemarkeerd in Sevilla, waar het onophoudelijke klokkenspel van carillons in deze prachtige stad weerklinkt, schijnbaar op alle uren. Net als je na een lange overweging tot rust komt, met het glas in de hand en wat lectuur stevig in de andere, verbreekt een nieuw jubelend hoog decibel geluid dat voorbijgaande moment van relatieve rust. Ik, die zo verwend ben met de zegeningen van een rustige plattelandsopvoeding, begin terug te verlangen naar lang vervlogen tijden toen onze dorpskerkklokken slechts sober het overlijden van de overledenen bezongen of met trots een vreugdevol zomerhuwelijk aankondigden. Yin & Yan, in perfecte harmonie.

Griezelig luid

Er zijn kerkklokken in Portugal die stelselmatig twee keer het uur slaan, maar er zijn er ook die dat om het half uur of zelfs om het kwartier doen. Hoevelen van ons hebben niet te goeder trouw een Airbnb-hostel geboekt in een afgelegen stadje in de Alentejo om te ontdekken dat de verlichte kerkklok (aan de overkant van een pittoresk steegje) iedereen om het kwartier aan de tijd herinnert. Wat niet zal zijn opgemerkt in alle Airbnb-praatjes is dat dit de hele nacht doorgaat.

Het is u inmiddels vergeven dat dit artikel steeds meer gaat lijken op de droevige klaagzang van een hulpeloze slapeloze. Maar ik zal mijn abjecte geklaag verdedigen door nogmaals te verklaren dat die klokken inderdaad griezelig luid zijn! Ik liet de gelegenheid niet voorbijgaan om onze charmante Airbnb-host voorzichtig op deze kleine omissie te wijzen, waarbij ik beleefd verklaarde dat het onophoudelijke luiden van de klokken zeker nooit in hun gezeur voorkwam. Ik werd echter door iedereen nieuwsgierig aangekeken, want ik weet zeker dat ik door de vermoeidheid op dit moment waarschijnlijk een soort Quasimodo aan het worden was, terwijl ik onbeschaamd protesteerde tegen "DE BELLEN!... DE BELLEN! - dat apocriefe fragment uit de Hunchback of Notre-Dame.

Ik kan mezelf tenminste troosten met deze gedachte. Ik ben geobsedeerd door een zaak die op een dag een vaag constructief resultaat zou kunnen opleveren voor alle lichte slapers van de wereld en degenen onder ons die een beetje stilte nodig hebben om na te denken? Mijn diepgewortelde fascinatie voor "ACME NOISE GENERATORS" komt voort uit wat niet veel meer is dan een ergernis? Misschien kan ik, als ik met voldoende gewicht protesteer, voor mezelf een semi-ambassadeursrol creëren voor de lang verloren luxe van ongestoorde (bel-vrije) sluimer? Misschien kan ik zelfs hele agglomeraties bevrijden van een belangrijk element van vervelende geluidsoverlast? Er zijn zeker veel minder eervolle aspiraties in omloop? Nauwelijks Bond schurken terrein eigenlijk.

Schandalig chagrijnig?

Realistisch gezien is het misschien gewoon een staat van buitensporige chagrijnigheid die mijn eens zo tevreden ziel eindelijk heeft wakker geschud? Dat moet wel. Want als ik tegenwoordig alleen eet, betrap ik mezelf er vaak op dat ik geïrriteerd over mijn bril kijk als een overdreven onhandige directeur; cynisch aftastend en sluw kijkend naar de mensen aan de volgende tafel. Zullen ze zich wel of niet verlagen tot het hinderlijk fotograferen van hun bord met eten? Op dit moment is mijn eigen diner (hoe voortreffelijk ook) op de achtergrond geraakt. Het wachten is op de vraag of de culinaire hoogstandjes die voor de volgende tafel bestemd zijn, Instagrammable zijn. Ik heb al met mezelf gewed dat als ik het goed noem en ze in de snap-happy modus gaan, ik geen dubbele fooi hoef te geven. Serieuze zaak inderdaad!

Als bij toverslag (Mr. Benn stijl) arriveert de ober met epicuristische lekkernijen in al hun verse glorie. Te midden van de verplichte "obrigados", "de nadas" en alle gebruikelijke beleefdheden is iedereen het erover eens dat alles er heerlijk uitziet. Dus komt het bestek tevoorschijn, worden de zuivere witte servetten voorzichtig opengevouwen en is het nu alleen nog maar de vraag of het ogen-omlaag zal zijn voor een volle maag of dat de alomtegenwoordige mobiele telefooncamera's de overhand zullen krijgen.

Mijn neiging om mensen te kijken gaat vaak door tot ver na het uur waarop de laatste drukke zwaluwen naar hun nest terugkeren. Obers zijn bezig de stoelen en tafels buiten op te stapelen, terwijl het laatste desultieme gemompel van vrolijkheid en roddel samen met de laatste druppels van de goede wijn van de avond wegvloeit. Plotseling "BONG!" - verklaart de klok van de nabijgelegen kerk dat het middernacht is met de gebruikelijke galm. Yep. Het wordt weer een lange nacht!

Douglas Hughes is a UK-based writer producing general interest articles ranging from travel pieces to classic motoring. 

Douglas Hughes