Begrijp Bukele echter niet verkeerd. Hij sprak ironisch en spotte met het soort etiketten dat buitenlandse media op hem plakken. Maar hij is zeker een instrument van de publieke opinie: uit een opiniepeiling van CID Gallup in januari bleek dat 92% van de Salvadoranen de meedogenloze tactieken die hij tegen de bendes gebruikt, steunt.

Ze steunen hem omdat El Salvador vijf jaar geleden het hoogste moordcijfer ter wereld had, meestal gepleegd door de rivaliserende bendes die de meeste stadswijken en veel plattelandsgebieden beheersten. Een moordcijfer van meer dan vijftig mensen per 100.000 betekende dat bijna iedereen elk jaar minstens één van de nieuwe slachtoffers kende.

Bukele pakte dat probleem aan, en met succes. Het moordcijfer in El Salvador is met meer dan viervijfde gedaald tot slechts 7,8 doden per 100.000 per jaar, precies hetzelfde aantal als in de Verenigde Staten - maar ten koste van het opsluiten van één op de honderd inwoners (twee keer zo hoog als de langjarige recordhouder, de Verenigde Staten).

Dit heeft van hem een populistisch icoon gemaakt in heel Latijns-Amerika, waar sommige regeringen de methodes van Bukele al kopiëren - president Guillermo Lasso in Ecuador, president Xiomara Castro van Honduras - en presidentskandidaten of oppositieleiders hem in verschillende andere landen imiteren.

In buurland Guatemala bijvoorbeeld belooft Sandra Torres, de presidentskandidate van deze maand, om Bukele's strategieën strikt toe te passen omdat "ze werken". Dat betekent waarschijnlijk dat ze een "uitzonderingstoestand" zal uitroepen en tienduizenden mensen zal arresteren, waarvan de meesten, maar niet allemaal, bendeleden zijn.

Er worden fouten gemaakt. Bendeleden hebben de neiging om zwaar getatoeëerd te zijn, wat helpt om ze eruit te pikken. Toch, als je 70.000 mensen arresteert (ongeveer 1% van de bevolking van El Salvador) in slechts een paar maanden tijd, raken heel wat andere mensen verstrikt in het net tijdens de politiesweeps door de door bendes geteisterde gebieden.

Dit zou betreurenswaardig maar aanvaardbaar zijn als de rechtbanken deze arrestaties onmiddellijk onderzochten en de onschuldigen vrijlieten, maar de Salvadoraanse rechtbanken hebben duidelijk niet de mogelijkheid om zoveel mensen snel te verwerken. Onder de 'uitzonderingstoestand' is de aanklacht slechts een verdenking van 'bendevereniging', waarbij de details later worden uitgezocht.

Er zijn grote vertragingen opgetreden bij het voor de rechter brengen van zaken of het seponeren van de aanklacht zonder proces. De grote golf van arrestaties was in maart vorig jaar, maar tot nu toe zijn slechts 6.000 mensen vrijgelaten. Is dat omdat alle anderen echt bendeleden waren? De meesten waarschijnlijk wel, maar er kunnen ook duizenden onschuldige mensen zijn die nog steeds onder zware omstandigheden worden vastgehouden.

Snelle individuele processen zouden dat oplossen, maar minister van Justitie Gustavo Villatoro zegt nu dat tot 900 verdachten van dezelfde groep in één keer vervolgd kunnen worden. Dat zou garanderen dat veel van de onschuldigen in de praktijk niet in staat zullen zijn om hun zaak voor vrijlating te bepleiten - en als je schuldig wordt bevonden wacht je een levenslange gevangenisstraf.

Er zijn dus grote problemen met Bukele's oplossing voor de hoge geweldscriminaliteit in El Salvador, en omdat bijna niemand aandacht besteedt aan Latijns-Amerika komt de meeste kritiek uit de Verenigde Staten. Maar Bukele doet het duidelijk op eigen houtje en veel van de kritiek is duidelijk onterecht.

Hij is conservatief op sociaal gebied, wat niet verwonderlijk is omdat zijn familieachtergrond moslim, Grieks-orthodox en katholiek is, maar hij is geen rechtse politicus naar Amerikaans model. Op economisch gebied neigt hij enigszins naar links en over het algemeen respecteert hij de grondwet.

Amerikaanse critici en sommige linkse Latijns-Amerikaanse politici beschuldigen hem ervan een dictator in wording te zijn omdat hij zijn enorme parlementaire meerderheid heeft gebruikt om de grondwet te veranderen en een president voor een tweede termijn verkiesbaar te stellen, maar dat is heel normaal in de meeste democratische landen.

Het is ook legaal onder de grondwet van El Salvador, hoewel de verandering na de verkiezingen bevestigd moet worden door een tweede gekozen parlement om permanent te worden. Bukele is niet 'de coolste dictator ter wereld', een ander etiket dat de humorloze Amerikaanse media nu naar hem slingeren, hoewel hij het oorspronkelijk zelf zei als voorbeeld van het soort epitheton dat ze over hem gebruiken.

Bukele moet de burgerrechtenproblemen in zijn strategie oplossen, maar het is schaamteloos dat de Amerikaanse media hem veroordelen. 38% van de Amerikaanse gevangenispopulatie is zwart; slechts 13% van de Amerikaanse burgers is zwart. Denk je niet dat er ook een paar onrechtvaardigheden zijn in hoe al die Amerikanen in de gevangenis terecht zijn gekomen?

Author

Gwynne Dyer is an independent journalist whose articles are published in 45 countries.

Gwynne Dyer