Wie heeft het beste reukvermogen?

Onlangs las ik een boek van de beroemde natuuronderzoeker Sir David Attenborough, die voor de allereerste keer een Komodovaraan probeerde te vangen, de grootste (en een van de giftigste) hagedissen op aarde. Ze bouwden een sterke kooi, vulden die met aas en gingen in de struiken zitten wachten tot er een tevoorschijn kwam. Nou, er verscheen inderdaad een enorm exemplaar - maar het zat achter hen en zat en staarde, terwijl onze onverschrokken ontdekkingsreiziger en zijn team nerveus terugstaarden. Uiteindelijk ging het weg om wat aas te pakken dat in een boom hing, wat duidelijk beter was dan de geur van mensen als maaltijd. Komodovaranen hebben (gelukkig) een zeer slecht reukvermogen en net als andere reptielen gebruiken ze hun gevorkte tong in plaats van hun neus om te ruiken en kunnen ze rottende prooien op 4 km afstand detecteren.

Elke diersoort in het dierenrijk heeft unieke zintuiglijke aanpassingen ontwikkeld om in hun ecologische niches te passen. Als het op reukzin aankomt, onderscheiden sommige dieren zich door hun uitzonderlijke 'neuzen'.

Beste snuffelaars

Honden staan bekend om hun reukvermogen (ik zweer dat de mijne chips kunnen ruiken zonder het geluid van een open zak) en hebben ongeveer 220 miljoen geurreceptoren, waardoor ze een breed scala aan geuren kunnen ruiken. Bloedhonden, waarvan wordt gezegd dat ze de ultieme geurzoeker zijn, hebben tot wel 300 miljoen geurreceptoren en hun hangende oren en rimpelige huid helpen om geuren naar hun neus te leiden.

Beren hebben een scherp reukvermogen - essentieel voor het vinden van voedsel en het identificeren van potentiële gevaren, ze ruiken dingen op kilometers afstand en kunnen zelfs onder water geuren waarnemen. Grizzly's hebben het beste reukvermogen van alle andere dieren, wat niet verwonderlijk is aangezien hun bulbus olfactorius (een structuur vooraan in de hersenen van gewervelde dieren die neurale input ontvangt over geuren die door cellen in de neus worden waargenomen) vijf keer groter is dan die van een gemiddeld mens. IJsberen gebruiken hun reukzin om hun prooi te vinden en kunnen een zeehond op het ijs op 32 km afstand ruiken en de ademhalingsopening van een zeehond in het ijs op meer dan 8 km afstand.

Olifanten zijn sterke kanshebbers op de lijst van wezens met het beste reukvermogen. Volgens een onderzoek hebben olifanten het fijnste en waarschijnlijk het scherpste reukvermogen dat ooit bij een bepaalde diersoort is waargenomen. Ze kunnen alle soorten geuren in hun omgeving herkennen dankzij hun bijna 2.000 verschillende genen die zich bezighouden met reukzin. Bovendien hebben olifanten een uitstekend reukvermogen over een groot bereik en zijn ze in staat om ondergronds water tot op 20 km afstand te lokaliseren. In een ander rapport werd geconcludeerd dat olifanten geuraanwijzingen kunnen gebruiken om het verschil te ruiken tussen twee Keniaanse stammen, de Maasai, die traditioneel speren spietsen, en de Kamba, die dat niet doen.

Eerdere studies hebben aangetoond dat Afrikaanse olifanten onderscheid kunnen maken tussen geurmoleculen met minuscule structurele variaties - verschillen die mensen en andere diersoorten helemaal niet kunnen waarnemen. Hun neusgaten, die zich aan de bovenkant van hun slurf bevinden, zijn verantwoordelijk voor het ademen, snuiven en opvangen van water.

Grote witte haaien zijn mogelijk de gevaarlijkste roofvissen die er leven en alle haaien vertrouwen op hun reukzin om te jagen. Hun reukzin is zo belangrijk dat de bulbus olfactorius tweederde van hun hersenen in beslag neemt. De twee neusgaten bevinden zich onder de snuit, maar zijn niet verbonden met de keel. Als haaien zwemmen, stroomt het water aan de ene kant van het neusgat door een neuszak en er aan de andere kant weer uit, waardoor ze een uitstekend reukvermogen hebben en een druppel bloed in het water op ongeveer 500 meter afstand kunnen waarnemen.

De prijs voor het slechtste reukvermogen?

Deze gaat naar de dolfijnen - omdat ze helemaal geen reukzin hebben omdat ze de zenuwen missen die reukinformatie van de neus naar de hersenen brengen en dus afhankelijk zijn van andere zintuigen om hun omgeving waar te nemen. Maar ze zouden waarschijnlijk een prijs krijgen voor hun sociale vaardigheden, intelligentie en behendigheid, en ze delen veel emotionele overeenkomsten met ons mensen.

Marilyn writes regularly for The Portugal News, and has lived in the Algarve for some years. A dog-lover, she has lived in Ireland, UK, Bermuda and the Isle of Man. 

Marilyn Sheridan