Zij waren degenen die nog geen baan hadden, natuurlijk. Miljoenen kregen wel een baan, maar er zijn veel meer opgeleide jonge mensen in deze generatie dan in de vorige en er waren er niet genoeg om iedereen te voorzien.

Sheikh Hasina voedde hun woede door een groot deel van de overheidsbanen (30%) te reserveren voor jongeren uit gezinnen waarvan de oudere leden hadden gevochten in de Onafhankelijkheidsoorlog (van Pakistan) van vijftig jaar geleden.

Ze probeerde alleen maar haar positie te versterken door haar eigen aanhangers in de Awami League te belonen, maar dat gaf de aanzet tot de protesten die haar nu dwingen naar India te vluchten. De protesten gingen in eerste instantie niet over idealistische noties van democratie of een andere abstractie; ze gingen over banen.

Toch hebben vierhonderd mensen, bijna allemaal studenten, hun leven gegeven in de protesten tegen haar steeds willekeuriger wordende bewind, en het is niet echt de moeite waard om te sterven voor een iets betere kans op een leuke, maar niet erg goed betaalde baan. Ze hadden het ook over democratie, waarmee ze eigenlijk gelijkheid bedoelden, of in ieder geval gelijke kansen.

Dat is ook wat meer dan tweederde van de Venezolanen die nog in het land zijn, vorige week motiveerde om tegen de tirannie te stemmen, ook al wisten ze dat de verkiezingen vervalst zouden worden. Misschien slagen ze er nog in om de heerser, Nicolás Maduro, te dwingen het op te geven en ook in ballingschap te gaan, want eerlijkheid is een fundamentele menselijke waarde.

Ongeveer een derde van de wereldbevolking leeft in landen die democratisch genoemd kunnen worden, hoewel ze allemaal op de een of andere manier gebreken vertonen. Opvallend is dat vrijwel elk autocratisch regime ter wereld ook beweert democratisch te zijn. In principe (hoewel nog niet in de praktijk) is het het standaard politieke systeem van de mens.

We hebben het hier over de aard van de 'menselijke natuur' en het belangrijkste punt is dat die een geschiedenis heeft. Ze verandert in de loop van de tijd als reactie op veranderende omstandigheden, maar er loopt al minstens vele tienduizenden jaren een duidelijk thema doorheen.

Mensen behoren tot de familie van de primaten, waarvan de meeste leden in kleine groepen leven (zelden meer dan honderd). Ze hebben sterk ingedeelde hiërarchieën zoals onze naaste verwanten, de chimpansees. Er is een baas die regeert met geweld en door angst, maar ook door allianties te sluiten, en er is voortdurend onrust als andere would-be bazen opstaan en vallen.

Elke ijverige lezer kan uitzonderingen vinden op alle bovenstaande beweringen, maar over het algemeen is dit de toestand van de primaten. Het was waarschijnlijk ooit ook de menselijke conditie - maar alle voorouderlijke menselijke groepen die we kennen leefden in absolute gelijkheid.

We weten dit omdat de laatste echte jager-verzamelaars lang genoeg overleefden om bestudeerd te worden door de eerste antropologen. Ze waren allemaal toegewijd aan gelijkheid, zelfs in die mate dat ze zich automatisch aaneensloten om elk individu neer te halen dat zich boven de anderen probeerde te plaatsen. Hoe is dat zo gekomen?

De eerste mensen leefden nog in vrij kleine groepen, maar ze waren al intelligent genoeg om te beseffen dat het aap-koning model niemands belangen diende, behalve die van de koning. Ze hadden ook taal, dus ze konden samenzweren.

De revolutie kan één keer hebben plaatsgevonden en zich hebben verspreid, of het kan duizend keer in verschillende groepen zijn gebeurd, maar de menselijke standaardmodus werd egalitair. Dat moet minstens duizenden generaties zo zijn gebleven, want gelijkheid en eerlijkheid zijn universele menselijke aspiraties geworden.

Helaas moesten we, toen we vijfduizend jaar geleden de eerste massamaatschappijen begonnen, lange tijd terugvallen op onze andere, oudere erfenis van brute hiërarchie. Vroege massamaatschappijen konden niet egalitair zijn: er was geen manier voor grote aantallen mensen om samen te komen, te praten en te beslissen. Als je beschaving wilde, moest het een tirannie zijn.

Die situatie bleef bestaan totdat we een paar eeuwen geleden massacommunicatie ontwikkelden. Die technologie maakte het voor ons mogelijk om weer als gelijken samen te beslissen, en zodra we die hadden (eerst alleen maar printen), kwamen ook onze lang ondergedompelde maar nooit vergeten 'democratische' waarden weer naar boven.

Dat is waar de Amerikaanse en Franse revoluties over gingen. Dat is waar de revoluties in Bangladesh en hopelijk ook in Venezuela nu over gaan. Dit zijn geen willekeurige gebeurtenissen. Ze maken deel uit van een lang maar veelbelovend proces om onze echte waarden terug te winnen.

Author

Gwynne Dyer is an independent journalist whose articles are published in 45 countries.

Gwynne Dyer