Moet je:

A) alle hogere officieren van het leger benoemen tot ambassadeurs in verre landen (met uitbundige salarissen) en ze vervangen door meer lagere officieren die loyaal aan je zullen zijn?

B) je eigen partijmilitie oprichten en bewapenen om je tegen het leger te beschermen?

C) de Wagner Group (prop. Yevgeny Prigozhin) inhuren om je leger in het gareel te houden?

Helaas, er is geen goed antwoord. Door de officieren van het leger rond te schuiven kun je misschien een jaartje vooruit, maar de nieuwe hoge officieren zullen al snel dezelfde ambities ontwikkelen om jou te vervangen als de oude.

Het oprichten van je eigen partijmilitie zal door het leger (terecht) worden gezien als een poging om hen te vervangen en zal waarschijnlijk uitlopen op een burgeroorlog.

Het binnenhalen van de Russen kan de beste kortetermijnoplossing zijn, omdat de leden van de Wagner Group veel taaier zijn dan je eigen soldaten en meestal betaald kunnen worden in mineraalrechten. Alle westerse hulp zal echter worden stopgezet en je kunt verwachten dat de Franse en Amerikaanse inlichtingendiensten je in plaats daarvan van de troon willen stoten.

Binnenkort ex-president Mohamed Bazoum van Niger heeft geen van deze dingen gedaan, dus hij is nu een gevangene in zijn eigen paleis, ten val gebracht door het hoofd van de presidentiële garde, generaal Abdourahamane Tchiani. (Deze laatste noemt zichzelf nu president, maar de meeste democratische landen in Afrika zien Bazoum nog steeds als de legitieme president van Niger).

Volgens een toonaangevende lokale krant, L'Enquêteur, probeerde Bazoum Tchiani van zijn functie te ontheffen zonder hem een andere begeerlijke, goedbetaalde post aan te bieden, zoals ambassadeur. Hoofd van de Presidentiële Garde was Tchiani's enige grote kans om hogerop te komen, dus wat zou je van hem verwachten? Niger is geen land van overvloedige tweede kansen.

Gezien het aantal Russische vlaggen dat sinds de staatsgreep in de straten van Niamey, de hoofdstad van Niger, is verschenen, lijkt het waarschijnlijk dat generaal Tchiani in plaats daarvan contact heeft gezocht met de Wagner Group. Het is weer het Grote Spel, deze keer met de Russen aan de ene kant en de Amerikanen en Fransen aan de andere.

Het grootste deel van Afrika is niet zo en de Afrikaanse Unie verzet zich hard tegen deze staatsgreep. Ze heeft de coupplegers vijftien dagen gegeven om 'terug te keren naar hun kazernes en het constitutionele gezag te herstellen'. Als ze weigeren, zal de AU "de nodige maatregelen nemen, waaronder strafmaatregelen tegen de daders".

Welke dat zijn valt nog te bezien, maar waarom is het altijd de Sahel, de strook halfwoestijn ten zuiden van de Sahara die op zijn breedst door Afrika loopt? In de eerste decennia na de onafhankelijkheid in de jaren 1960 waren er af en toe militaire staatsgrepen elders op het continent, maar in de afgelopen kwart eeuw waren ze geconcentreerd in de Sahel-regio.

Het wordt nog extremer. Van de veertien militaire coups en couppogingen in Afrika in de afgelopen drie jaar, vonden er twaalf plaats in wat je de 'grotere Sahel' zou kunnen noemen: Niger twee, Mali drie, Gambia één, Guinee één, Burkina Faso twee en Soedan drie.

Deze landen hebben veel gemeen. Ze zijn allemaal islamitisch en allemaal voormalige Franse koloniën, behalve Soedan en Gambia. Ze zijn erg arm, zelfs naar Afrikaanse maatstaven: op één na hebben ze allemaal een BBP per hoofd van de bevolking van minder dan $3.000 per jaar. En op Gambia en Guinee na zijn ze allemaal grotendeels woestijnachtig, waarbij het grootste deel van de bevolking langs één grote rivier woont.

Heel arm zijn betekent dat de staat zwak is en dat het grootste deel van de bevolking economisch wanhopig is. Opstand in de hoop op iets beters is verleidelijk en daarom is er enige steun voor radicale islamistische bewegingen zoals Al Qaida en Islamitische Staat. Terroristische aanslagen militariseren de samenlevingen en geven het leger meer macht.

De grootmachten worden altijd aangetrokken door conflicten in dit soort regio's, omdat een kleine investering in geld (hulp of wapens) of een klein aantal buitenlandse troepen een groot strategisch of financieel rendement lijkt te beloven.

Het oorspronkelijke 'Grote Spel' was de 19e-eeuwse rivaliteit tussen het Russische en Britse rijk in het gebied van zwakke staten en stammengebieden tussen het door de Britten gecontroleerde India en het door de Russen geregeerde Centraal-Azië. Het was een complete tijdverspilling en niemand won. In feite was er niets om voor te vechten.

Hetzelfde geldt voor het mini-Great Game dat nu aan de gang is in West-Afrika, en vooral in de Sahel, tussen de Russen aan de ene kant en de Fransen en Amerikanen aan de andere. Op dit moment lijkt het erop dat de Russen aan de winnende hand zijn - maar nogmaals, het maakt eigenlijk niet uit.

Ga naar huis en laat de Afrikaanse Unie het maar regelen. Als ze dat kunnen.

Author

Gwynne Dyer is an independent journalist whose articles are published in 45 countries.

Gwynne Dyer